Francuzi nielegalnie nurkowali w rejonie wraku statku Wilhelm Gustloff. Resort chce wyjaśnień

Leżący 22 mile morskie (około 40 km) na północ od Łeby wrak M/S Wilhelma Gustloffa ponad 25 lat temu uznany został za mogiłę wojenną.

Zimą 1945 roku tym pasażerskim statkiem, pływającym pod banderą nazistowskiej III Rzeszy, z Gdyni mogło wypłynąć nawet ponad 10 tysięcy osób. Była to niemiecka ludność, która uciekała do Niemiec z terenów powoli zajmowanych przez Sowietów. Na pokładzie byli między innymi niemieccy żołnierze różnych rodzajów sił zbrojnych, funkcjonariusze Gestapo, członkowie NSDAP czy pracownicy urzędów III Rzeszy. Wielu z nich wraz z rodzinami. Kilka godzin po wyjściu z portu Gustloff został trzykrotnie storpedowany przez radziecki okręt podwodny. Zatonął godzinę później. Zginęło ponad 6 tysięcy osób.

Zatonięcie Gustloffa uważane jest za największą katastrofę morską w historii. A leżący na dnie Bałtyku wrak objęty jest całkowitym zakazem nurkowania. Pływać nie wolno także w odległości 500 metrów od jednostki.

Zgodę na nurkowanie na wraku Wilhelma Gustloffa wydawać może tylko Urząd Morski w Gdyni. Robi to bardzo rzadko. Przede wszystkim w celach naukowych lub badawczych. Zgody dla francuskiej armii nie wydawał. Mimo to załoga samolotu patrolowego Urzędu Morskiego 5 czerwca dostrzegła, że z pokładu francuskiej jednostki FS Pegase odbywa się nurkowanie.

5 czerwca samolot Urzędu Morskiego w Gdyni, dokonujący rutynowego oblotu polskich obszarów morskich zgłosił, że nad wrakiem “Wilhelm Gustloff" jest prowadzone nurkowanie z francuskiego okrętu wojennego. Ze względu na brak informacji dotyczących legalności powyższych działań - Urząd nie wydawał żadnych zezwoleń w tym zakresie -  powiadomiono Morski Oddział Straży Granicznej oraz Centrum Operacji Morskich Marynarki Wojennej w celu wyjaśniania zaistniałej sytuacji - poinformowała RMF FM Magdalena Kierzkowska, rzecznik Urzędu Morskiego w Gdyni.   

W Morskim Oddziale Straży Granicznej, o którym wspomniała Kierzkowska, nie dowiedzieliśmy się zbyt wiele.

W odpowiedzi informuję, że służba dyżurna Morskiego Oddziału Straży Granicznej otrzymała informację od administracji morskiej (VTS Zatoka), że samolot Urzędu Morskiego ujawnił taki proceder nurkowania na wraku Gustloffa. Jednocześnie administracja morska przekazała, że o zdarzeniu poinformowała również Marynarkę Wojenną - przekazał naszemu dziennikarzowi Andrzej Juźwiak, rzecznik prasowy Morskiego Oddziału Straży Granicznej, równocześnie wskazując przepisy, z których wynika, że to Urząd Morski powinien zająć się sprawą.

W Centrum Operacji Morskich Marynarki Wojennej odesłano nas natomiast do Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Nie ma żadnych wątpliwości co do tego, że francuska jednostka przebywała wtedy w tym rejonie, brała udział we wspólnych działaniach z polską marynarką. Nikt jednak nie informuje, aby w ramach tych działań miała dokonywać nurkowania na Gustloffie.

Francuski okręt FS PEGASE w chwili zdarzenia przebywał poza wodami terytorialnymi RP w strefie wód przybrzeżnych, gdzie miał się spotkać z innym okrętem i wspólnie przejść do rejonu ćwiczeń poza Polską - pisze w odpowiedzi na pytania ppłk Piotr Walatek, rzecznik prasowy Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych.

Po uzyskaniu informacji z Urzędu Morskiego o nielegalnym nurkowaniu, Centrum Operacji Morskich skontaktowało się z francuską jednostką. COM-DKM skontaktował się z francuskim niszczycielem celem potwierdzenia danych uzyskane z Urzędu Morskiego. Dowódca FS Pegase stwierdził, że nie posiadał informacji o obowiązującym zakazie. Prace nurkowe zostały przerwane - informuje Walatek, przyznając też, że Dowództwo Operacyjne nie ma narzędzi prawnych do prowadzenia postępowania wyjaśniającego w tej sprawie. Dlatego sprawę przekazało administracji cywilnej.

W niewiedzę Francuzów nie dowierza jednak jeden z doświadczonych oficerów Marynarki Wojennej, którego zapytaliśmy o sprawę. Na pewno wiedzieli, gdzie nurkują. Wszystkie tego typu rzeczy są opisane na mapie, są w locjach, są w GPSiie. Albo nie wiedzą co mówią, albo kłamią i próbują się wytłumaczyć. A to jest przykre, bo Marynarka Wojenna jest także od tego, żeby takiej tradycji pilnować i przestrzegać międzynarodowych zasad, to są groby wojenne. Wręcz jeśli coś niepokojącego się zauważy, to należy interweniować i działać - mówi nam anonimowo oficer, według którego historia zatonięcia Gustloffa, jak i miejsce, gdzie znajduje się wrak, jest powszechną wiedzą, nie tylko w polskiej Marynarce Wojennej.

W podobnym tonie wypowiada się cywilny nurek, który doskonale zna bałtyckie wraki. Nie ma takiej możliwości, żeby nie wiedzieli do jakiego wraku schodzą. Nawet cywilne, zwykle jachty mają oznaczonego na mapach nawigacyjnych Gustloffa na czerwono. Uważam tę sytuacją za skandaliczną, zachowali się w stosunku do nas bardzo niekulturalnie. Wyobraża Pan sobie, żeby jakiś polski okręt wywinął taki numer, gdzieś u wybrzeży Francji? - pytał retorycznie nurek w rozmowie z dziennikarzem RMF FM.

O sprawę jeszcze w zeszłym tygodniu zapytaliśmy w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Dziś przedstawiciel resortu przyznał, że resort podejmie w tej sprawie działania. Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w standardowej ścieżce dyplomatycznej zwróci się do ambasady Francji z prośbą o wyjaśnienia w sprawie nurkowania w rejonie wraku - przekazał nam w lakonicznym komunikacie Michał Kania, rzecznik ministerstwa. 

Co niezwykle ciekawe, Francuzi nurkowali w okolicy Gustloffa dzień przed tym, jak we wraku znaleziono ciało nurka. To najpewniej zaginiony w 2012 roku Robert Szlecht z Poznania. Okazuje się, że nurkujący żołnierze także wypatrzyli w trakcie schodzenia zwłoki, co potwierdziła nam Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa. W dniu 05.06.2019 roku do MRCK Gdynia wpłynęła informacja z francuskiego niszczyciela min Pegase o odnalezieniu ciała nurka w toni wodnej na wysokości wraku statku Wilhelm Gustloff. Według przeprowadzonej korespondencji radiowej ekipa francuska dokonywała tam prac nurkowych w rejonie wraku, lecz nie na nim bezpośrednio. Według żołnierzy francuskich ciało to miało ok. 2-3 tygodni rozkład. Nie określił tego lekarz, lecz sami żołnierze na podstawie obserwacji pod wodą. Zwłoki te zostały pozostawione pod wodą - mówi RMF FM Rafał Goeck, rzecznik Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa.

Dzień później na Gustloffie nurkowali ludzie z firmy Baltictech. To oni, w sposób formalny, odnaleźli ciało i oznaczyli pozycję, na której się znajduje. Ich zejścia do wraku nie miały jednak związku z obecnością francuskiej armii w tym miejscu. O zgodę na zejście wystąpili bowiem wiele dni wcześniej.

Płetwonurkowanie w rejonie wraków statków - mogił wojennych: Wilhelm Gustloff i Goya odbywało się z pokładu statku Enduro na podstawie pozwoleń z dnia 23.05.2019 wydanych przez Dyrektora Urzędu  Morskiego w Gdyni. Miało ono na celu wykonanie dokumentacji filmowo-fotograficznej oraz ocenę stanu zachowania wraków. Płetwonurkowanie odbywało się pod nadzorem obecnego na pokładzie archeologa z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, który w tym przypadku reprezentował służby konserwatorskie to jest Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - mówi Magdalena Kierzkowska, informując przy okazji, jak powinno wyglądać kontrolowane i legalne nurkowani na wraku, który jest mogiłą wojenną.

Jak udało nam się ustalić, zwłoki w znacznym stanie rozkładu nurkowie odkryli na śródokręciu jednostki, bezpośrednio przy dnie morskim. Znajdowały się w miejscu, w którym część statku zapadła się już w muliste dno. Widoczność pod wodą tego dnia była dobra, jednak aby rozpoznać dokładnie, że grupa ma do czynienia ze zwłokami, nurkowie musieli zbliżyć się do tego miejsca na odległość około 2 metrów. Zdaniem naszych rozmówców, nie jest możliwe, aby Francuzi wypatrzyli zwłoki, nie schodząc bezpośrednio do wraku jednostki objętej zakazem nurkowania.